Tỉ lệ bản đồ là gì? Cách tính & ứng dụng tỉ lệ bản đồ trong toán lớp 4

Tỷ lệ bản đồ không chỉ xuất hiện ở môn địa lý mà còn là một phần kiến ​​thức cơ bản trong chương trình toán lớp 4 mà các em sẽ được học. Vậy để hiểu rõ hơn tỉ lệ bản đồ là gì? Cách tính và áp dụng chúng trong toán lớp 4? Hãy cùng Nguyễn Tất Thành khám phá chi tiết hơn trong bài viết sau.

Tỷ lệ bản đồ là gì?

Tỷ lệ bản đồ được gọi là tỷ lệ giữa khoảng cách đo được trên bản đồ so với khoảng cách thực tế.

Thông thường trên mỗi bản đồ, tỷ lệ đó sẽ được đặt bên dưới tên bản đồ. Dựa vào đó mọi người sẽ biết được mức độ co rút của vị trí đó trên thực tế. Đồng thời hỗ trợ đo khoảng cách, diện tích và các thông số trên bản đồ dễ dàng hơn. Thông thường tỷ lệ bản đồ càng lớn thì mức độ chi tiết của bản đồ càng cao và ngược lại.

Các hình thức thể hiện tỷ lệ bản đồ chi tiết

Trước khi tìm hiểu cách tính tỷ lệ bản đồ, mọi người cần hiểu các loại hình thể hiện trên bản đồ. Theo đó, tỷ lệ bản đồ sẽ được thể hiện như sau:

• Tỷ lệ số: Được biểu thị dưới dạng phân số, với tử số là 1 và mẫu số càng lớn thì tỷ lệ càng nhỏ và ngược lại.

• Thước đo tỷ lệ: Thể hiện dưới dạng thước đo được tính toán sẵn, mỗi đoạn thước đo sẽ ghi lại số đo cụ thể tương ứng với thực tế.

Thông thường, tỷ lệ bản đồ càng lớn và càng có nhiều đối tượng địa lý trên bản đồ thì tỷ lệ bản đồ sẽ được phân loại theo các tiêu chuẩn sau:

• Lớn: Tỷ lệ trên 1: 200.000.

• Trung bình: tỷ lệ sẽ từ 1:200.000 đến 1:1.000.000.

• Nhỏ: tỷ lệ nhỏ hơn 1:1.000.000.

Cách tính chiều dài trên bản đồ dựa trên tỷ lệ bản đồ

Để tính chiều dài trên bản đồ theo tỷ lệ bản đồ, ta lấy chiều dài thực tế (sau khi quy về cùng đơn vị đo) chia cho mẫu số của tỷ lệ bản đồ:

Công thức: a = M : A

Trong đó:

• Tỷ lệ bản đồ: 1: A

• a: Giảm độ dài trên bản đồ

• M: Chiều dài thực tế trên bản đồ

Mở rộng:

Lưu ý: Đơn vị đo chiều dài trên bản đồ và đơn vị đo chiều dài thực tế phải giống nhau. Trước khi tính cần phải quy đổi về cùng một đơn vị đo.

Ví dụ: Khoảng cách từ Hà Nội tới Ba Vì là 40km. Tỉ lệ thể hiện trên bản đồ là 1:1000000, khoảng cách đó là bao nhiêu milimét?

Xem thêm : 100+ châm ngôn tiếng Anh hay và ý nghĩa nhất

Hướng dẫn:

40 km = 40.000.000 mm

Khoảng cách từ Hà Nội đến Ba Vì trên bản đồ dài là:

40000000 : 1000000 = 40 (mm)

Đáp án: 40mm

Các loại tỉ lệ bản đồ Toán lớp 4

Trong chương trình toán lớp 4, trẻ sẽ được làm quen với kiến ​​thức về tỷ lệ bản đồ. Cùng với đó, con bạn sẽ được học và giải các bài tập liên quan như:

Dạng 1: Tìm khoảng cách trường khi biết tỷ lệ bản đồ và khoảng cách

Cách giải: Lấy chiều dài rút gọn trên bản đồ nhân với tỷ lệ mẫu của bản đồ sẽ được khoảng cách thực tế.

Ví dụ: Trên bản đồ tỷ lệ 1:2000, khoảng cách giữa A và B là 3cm. Khoảng cách thực tế giữa hai điểm là gì?

Xem thêm : 100+ châm ngôn tiếng Anh hay và ý nghĩa nhất

Hướng dẫn:

Khoảng cách giữa hai điểm A và B thực tế là:

5 x 2000 = 10.000 (cm) = 100m

Đáp án: 100m

Dạng 2: Tìm chiều dài trên bản đồ khi biết chiều dài và tỷ lệ thực tế

Cách giải: Lấy chiều dài thực tế (sau khi quy về cùng đơn vị đo với chiều dài rút gọn cần tìm) chia cho mẫu số của tỷ lệ bản đồ.

Ví dụ: Khoảng cách giữa tỉnh Đăk Nông và Đăk Lăk là 60km. Bản đồ thể hiện tỷ lệ 1:100.000. Khoảng cách giữa 2 tỉnh trên bản đồ là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải pháp:

Quy đổi 60km = 6000000 cm

Khoảng cách giữa hai tỉnh trên bản đồ tỷ lệ 1:100.000 là:

6000000 : 100000 = 60 (Cm)

Đáp án: 60cm

Dạng 3: Tính tỷ lệ bản đồ khi biết chiều dài trên bản đồ và chiều dài thực tế.

Cách giải: Để tính tỷ lệ bản đồ khi biết chiều dài thực tế và trên bản đồ, ta lấy chiều dài rút gọn trên bản đồ chia cho chiều dài thực tế (quy về cùng một đơn vị đo).

Ví dụ: tính tỷ lệ bản đồ nếu 3cm trên bản đồ tương ứng với 30000cm trong đời thực.

Xem thêm : 100+ châm ngôn tiếng Anh hay và ý nghĩa nhất

Hướng dẫn:

Tỉ lệ bản đồ là:

3 : 30000 = 1 : 10000

Đáp án: 1 : 10000

Bài tập vận dụng tỉ lệ bản đồ trong toán học cho trẻ luyện tập

Dưới đây Nguyễn Tất Thành sẽ tổng hợp một số bài tập liên quan đến tỉ lệ bản đồ để các bé có thể luyện tập và luyện tập tốt hơn:

Câu 1: Trên bản đồ tỷ lệ 1:2000, khoảng cách giữa hai điểm A và B là 5 cm. Tính khoảng cách giữa hai điểm đó trong thực tế.

Câu 2: Khoảng cách giữa tỉnh Bắc Giang và Hà Nội là 60km. Trên bản đồ tỷ lệ 1:100.000, khoảng cách giữa hai tỉnh đó là bao nhiêu cm?

Câu 3: Trên bản đồ tỷ lệ 1:200, hình chữ nhật có chiều dài là 8cm, chiều rộng là 5cm. Tính diện tích hình chữ nhật đó ở ngoài đời thực.

Câu 4: Một khu công nghiệp hình chữ nhật có chu vi 56km. Biết chiều dài gấp 3 lần chiều rộng. Tính diện tích khu công nghiệp đó trên bản đồ có tỷ lệ 1:70.000.

Câu 5: Trên bản đồ tỷ lệ 1/600, một hình vuông có chu vi là 288 cm. Tính diện tích hình vuông đó ngoài đời thực.

Câu 6: Trên bản đồ tỷ lệ 1:2 000 000, khoảng cách từ Nha Trang đến Thành phố Hồ Chí Minh là 22 cm. Khoảng cách đó thực sự dài bao nhiêu km?

Câu 7: Mảnh đất nhà tôi có hình chữ nhật có chiều dài 20m, chiều rộng 15m. Trên bản đồ tỷ lệ 1/100, chiều dài mỗi cạnh của mảnh đất hình chữ nhật đó là bao nhiêu cm?

Câu 8: Bản đồ khu đất trường tiểu học A được vẽ theo tỷ lệ 1:500. Trên bản đồ có chiều dài khu đất là 60 cm, chiều rộng 40 cm. Chiều dài và chiều rộng thực tế của trường tiểu học A là bao nhiêu mét?

Câu 9: Ruộng của ông A trên bản đồ địa chính xã tỷ lệ 1:1500 có ghi: dài 36mm, rộng 20 mm. Hỏi thực tế thửa ruộng của ông A có bao nhiêu mét vuông?

Câu 10: Trên bản đồ tỷ lệ 1/500, một nền nhà hình chữ nhật có chiều dài 2cm, chiều rộng 14mm. Tính diện tích và chu vi thực tế của tầng đó.

Câu 11: Một mảnh đất hình chữ nhật có chu vi 48m, chiều rộng bằng 3/5 chiều dài. Người ta vẽ hình chữ nhật thể hiện mảnh đất đó trên bản đồ tỷ lệ 1:300. Tính chu vi và diện tích của hình chữ nhật thu nhỏ trên bản đồ.

Câu 12: Một vườn rau hình chữ nhật có chiều dài 25m, chiều rộng 15m. Nhóm khảo sát đã vẽ sơ đồ vườn rau đó ra giấy tỷ lệ 1:500. Trên hình vẽ, phải vẽ chiều dài và chiều rộng của vườn rau bằng bao nhiêu cm?

Câu 13: Bản đồ xã Nghĩa Phương được vẽ theo tỷ lệ 1:12000. Đường từ trụ sở UBND xã đến trường tiểu học A dài 3dm. Chiều dài thực tế của con đường từ UBND xã đến trường tiểu học A là bao nhiêu?

Câu 14: Một mảnh đất hình chữ nhật được vẽ trên bản đồ tỷ lệ 1:3000, có chiều dài 15 cm, chiều rộng 10 cm. Tính chu vi và diện tích thực tế của mảnh đất đó.

Câu 15: Trên bản đồ khoảng cách giữa hai điểm A và B là 15cm. Khoảng cách này thực tế là 300 km. Bản đồ này được vẽ ở tỷ lệ nào?

Một số ứng dụng của tỷ lệ bản đồ

Việc trang bị cho trẻ kiến ​​thức về tỷ lệ bản đồ không chỉ được sử dụng trong việc tính toán thông thường ở bậc tiểu học. Nó còn được dùng để xem đường sá, địa hình, khảo sát, kiến ​​trúc, xây dựng, quân sự… để khi nhìn vào giúp người ta biết được kích thước thực tế của chúng là bao nhiêu mà không cần phải nhìn vào. Đến trực tiếp rất thuận tiện.

Kết luận

Tỷ lệ bản đồ là một phần kiến ​​thức quan trọng không chỉ trong toán học mà được ứng dụng rộng rãi trong thực tế. Vì vậy, phụ huynh và con cái có thể tìm hiểu thêm để hỗ trợ việc học tập, tính toán của con mình chính xác hơn. Hy vọng qua bài viết này mọi người sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích.

Nguồn: https://truongnguyentatthanh.edu.vn
Danh mục: Giáo dục