[Tổng quan] Đại từ là gì? Định nghĩa, phân loại, vai trò và bài tập có đáp án

Trong tiếng Việt, có một “công cụ” vô cùng đặc biệt giúp câu chuyện trở nên mạch lạc và phong phú hơn – đó chính là đại từ. Bạn có bao giờ tự hỏi “đại từ là gì?” và tại sao nó lại quan trọng đến vậy hay không? Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá định nghĩa chính xác của đại từ, cùng với các phân loại và vai trò không thể thiếu của nó trong tiếng Việt. Đặc biệt là chúng ta sẽ cùng tham gia giải quyết những bài tập thách thức với các đáp án chi tiết. Hãy cùng khám phá ngay!

Định nghĩa đại từ là gì?

Đại từ là gì? Ta cần hiểu rằng đại từ chính là một công cụ ngôn ngữ quan trọng, giúp tối ưu hóa cách truyền tải thông điệp trong giao tiếp. Đại từ không chỉ giúp thay thế cho các từ khác như danh từ, tính từ, động từ và cụm từ tương ứng, mà còn giúp người nói và người viết tránh việc sử dụng lặp đi lặp lại cùng một từ ngữ, giúp câu chuyện trở nên mạch lạc và tự nhiên hơn.

Đặc biệt, đại từ có khả năng đảm nhận nhiều chức năng trong câu, từ chủ ngữ, vị ngữ đến phụ ngữ. Ngoài ra, đại từ không chỉ giới hạn ở việc xác định người, sự vật, mà còn có thể chỉ đến số lượng, hoạt động, tính chất và nhiều khía cạnh khác của sự việc.

Ví dụ: Tôi đã mua sách mới. -> Đại từ “Tôi”.

Vai trò, chức năng của đại từ là gì?

Vai trò, chức năng của đại từ là gì? Dưới đây là các vai trò và chức năng của đại từ trong một câu văn tiếng Việt:

• “Cầu nối” trong ngôn ngữ: Đại từ giúp kết nối ý trong câu, giữ cho câu chuyện mạch lạc mà không bị gián đoạn bởi sự lặp lại.

• Điểm nhấn trong câu: Đại từ có thể giúp nhấn mạnh hoặc chỉ định một đối tượng hoặc khái niệm cụ thể, giúp người nghe hoặc đọc dễ dàng nắm bắt thông điệp.

• Thay thế: Đại từ chính là “thành phần thay thế” trong câu, giúp tránh việc lặp lại cùng một từ ngữ. Ví dụ, thay vì nói “Hoa thích đọc sách, nên Hoa mua rất nhiều sách”, chúng ta có thể nói “Hoa thích đọc sách, nên cô ấy mua rất nhiều sách”.

• Hỏi và chỉ định: Một số đại từ giúp ta đặt ra câu hỏi (như “ai”, “gì”) hoặc chỉ đến một đối tượng cụ thể (như “đây”, “đó”).

• Bổ trợ cho từ khác: Đại từ có thể hỗ trợ hoặc bổ sung cho danh từ, động từ, và tính từ, giúp câu trở nên phong phú và đa dạng hơn.

Các phân loại của đại từ là gì?

Như chúng ta đã biết, đại từ là từ dùng để thay thế cho danh từ, động từ, tính từ hoặc cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ trong câu, nhằm tránh lặp lại các từ ngữ nhiều lần. Đại từ trong tiếng Việt được phân thành 6 loại chính theo chức năng và cách sử dụng, bao gồm:

Đại từ nhân xưng

Đại từ nhân xưng (đại từ xưng hô) được dùng để chỉ người, vật hoặc sự việc được nói đến trong câu. 

Đại từ nhân xưng chia thành ba ngôi: ngôi thứ nhất (tôi, chúng tôi, chúng ta), ngôi thứ hai (bạn, các bạn), ngôi thứ ba (ông ấy, bà ấy, cô ấy, chú ấy, anh ấy, chị ấy, em ấy, họ, chúng nó). Cụ thể như:

• Đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất được dùng để chỉ người nói hoặc người viết. Ví dụ: Tôi là sinh viên; Chúng tôi là bạn bè;…

• Đại từ nhân xưng ngôi thứ hai được dùng để chỉ người nghe hoặc người đọc. Ví dụ: Bạn là ai?; Các bạn có thể giúp tôi không?;…

• Đại từ nhân xưng ngôi thứ ba được dùng để chỉ người, vật hoặc sự việc được nói đến trong câu nhưng không phải là người nói, người nghe hoặc người viết. Ví dụ: Anh ấy là bác sĩ; Cô ấy là giáo viên;…

Khi sử dụng đại từ nhân xưng, bạn cần lưu ý những điểm sau:

• Đại từ nhân xưng phải phù hợp với ngôi thứ.

• Đại từ nhân xưng phải phù hợp với số lượng.

• Đại từ nhân xưng phải phù hợp với giới tính.

Đại từ sở hữu

Đại từ sở hữu (đại từ chỉ sự sở hữu) được dùng để chỉ sự sở hữu của người, vật hoặc sự việc. 

Đại từ sở hữu chia thành hai loại: đại từ sở hữu xác định (của tôi, của bạn, của anh ấy, của chị ấy, của cô ấy, của chú ấy, của anh ấy, của chị ấy, của em ấy, của chúng tôi, của các bạn, của họ, của chúng nó) và đại từ sở hữu không xác định (của ai). Cụ thể như:

• Đại từ sở hữu xác định được dùng để chỉ sự sở hữu của một người, vật hoặc sự việc cụ thể. Đại từ sở hữu xác định được chia theo ngôi thứ, số ít, số nhiều và giới tính. Ví dụ: Quyển sách của tôi rất hay; Chiếc xe của anh ấy rất đẹp;…

• Đại từ sở hữu không xác định được dùng để chỉ sự sở hữu của một người, vật hoặc sự việc không xác định. Đại từ sở hữu không xác định là “của ai”. Ví dụ: Quyển sách của ai?; Chiếc xe của ai?;…

Khi sử dụng đại từ sở hữu, bạn cần lưu ý những điểm sau:

• Đại từ sở hữu phải phù hợp với ngôi thứ, số lượng và giới tính của danh từ mà nó thay thế.

• Đại từ sở hữu không xác định “của ai” thường được dùng trong câu hỏi để hỏi về sự sở hữu của một người, vật hoặc sự việc không xác định.

Đại từ phản thân

Đại từ phản thân (đại từ chỉ chính mình) được dùng để chỉ chính người, vật hoặc sự việc được nói đến trong câu. 

Đại từ phản thân chia thành hai loại: đại từ phản thân trực tiếp (mình, chính mình) và đại từ phản thân gián tiếp (mình, chính mình). Cụ thể như:

• Đại từ phản thân trực tiếp được dùng để chỉ chính chủ ngữ của câu, thường đứng sau động từ hoặc tính từ. Ví dụ: Tôi tự nấu ăn cho mình. (Thay thế cho chủ ngữ “tôi”); Anh ấy tự làm mình bị thương. (Thay thế cho chủ ngữ “anh ấy”);…

• Đại từ phản thân gián tiếp được dùng để chỉ chính tân ngữ của câu, thường đứng sau giới từ. Ví dụ: Tôi mua cho mình một chiếc áo. (Thay thế cho tân ngữ “áo”); Anh ấy tặng cho mình một món quà. (Thay thế cho tân ngữ “món quà”);…

Khi sử dụng đại từ phản thân, bạn cần lưu ý những điểm sau:

• Đại từ phản thân phải phù hợp với ngôi thứ, số lượng và giới tính của chủ ngữ hoặc tân ngữ mà nó thay thế.

• Đại từ phản thân trực tiếp thường được dùng để nhấn mạnh hành động tự làm của chủ ngữ.

• Đại từ phản thân gián tiếp thường được dùng để nhấn mạnh đối tượng mà chủ ngữ làm cho hoặc làm với.

Đại từ chỉ định

Đại từ chỉ định (đại từ trỏ) được dùng để chỉ người, vật hoặc sự việc được nói đến trong câu. 

Đại từ chỉ định chia thành hai loại: đại từ chỉ định xác định (này, ấy) và đại từ chỉ định không xác định (ấy, nọ, kia). Cụ thể như:

• Đại từ chỉ định xác định được dùng để chỉ người, vật hoặc sự việc cụ thể đã được nhắc đến trong câu hoặc trong ngữ cảnh. Ví dụ: Chiếc này là sách của tôi. (Chiếc sách đang được nhắc đến trong câu.); Cậu bé ấy là con trai của tôi. (Cậu bé đã được nhắc đến trong câu trước đó.);…
• Đại từ chỉ định không xác định được dùng để chỉ người, vật hoặc sự việc không cụ thể hoặc chưa được nhắc đến trong câu hoặc trong ngữ cảnh. Ví dụ: Chiếc xe ấy bị hỏng. (Chiếc xe chưa được nhắc đến trong câu.); Cô bé nọ rất xinh. (Cô bé chưa được nhắc đến trong câu.);…

Khi sử dụng đại từ chỉ định, bạn cần lưu ý những điểm sau:

• Đại từ chỉ định phải phù hợp với người, vật hoặc sự việc được chỉ.

• Đại từ chỉ định phải phù hợp với ngữ cảnh của câu.

Đại từ bất định

Đại từ bất định (hay đại từ chỉ người, vật hoặc sự việc không xác định) được dùng để chỉ người, vật hoặc sự việc không xác định. 

Đại từ bất định chia thành nhiều loại khác nhau, chẳng hạn như: đại từ chỉ lượng (một, nhiều, ít, khá, vừa, chút,…), đại từ chỉ người (kẻ nào, ai đó, ai,…), đại từ chỉ vật (cái gì, gì đó, gì,…), đại từ chỉ thời gian (lúc nào, khi nào,…), đại từ chỉ địa điểm (nơi nào, chỗ nào,…), đại từ chỉ cách thức (như thế nào, thế nào,…), đại từ chỉ nguyên nhân (vì sao, sao,…). Cụ thể như:

• Đại từ chỉ lượng được dùng để chỉ số lượng không xác định của người, vật hoặc sự việc. Ví dụ: Một người nào đó đã gọi cho tôi; Có nhiều người đã đến dự buổi lễ;…

• Đại từ chỉ người được dùng để chỉ người không xác định. Ví dụ: Ai đó đã đánh cắp chiếc xe của tôi; Kẻ nào đó đã làm vỡ cửa kính;…

• Đại từ chỉ vật được dùng để chỉ vật không xác định. Ví dụ: Cái gì đó đã rơi xuống đất; Tôi cần tìm một cái gì đó để viết;…

• Đại từ chỉ thời gian được dùng để chỉ thời gian không xác định. Ví dụ: Tôi sẽ đến đó vào lúc nào đó; Tôi sẽ làm điều đó khi nào đó;…

• Đại từ chỉ địa điểm được dùng để chỉ địa điểm không xác định. Ví dụ: Tôi sẽ đi đâu đó; Tôi sẽ làm điều đó ở đâu đó;…

• Đại từ chỉ cách thức được dùng để chỉ cách thức không xác định. Ví dụ: Tôi sẽ làm điều đó như thế nào đó; Tôi sẽ nói điều đó như thế nào đó;…

• Đại từ chỉ nguyên nhân được dùng để chỉ nguyên nhân không xác định. Ví dụ: Tôi không biết tại sao điều đó lại xảy ra; Tôi không biết ai đã làm điều đó;…

Khi sử dụng đại từ bất định, bạn cần lưu ý những điểm sau:

Đại từ nghi vấn

Đại từ nghi vấn (đại từ hỏi) được dùng để hỏi về người, vật hoặc sự việc.

Đại từ nghi vấn chia thành năm loại: ai, gì, nào, thế nào, bao nhiêu.

Ví dụ:

• Ai là người đã làm điều đó? (Ai: dùng để hỏi về người.)

• Cái gì ở trong hộp? (Gì: dùng để hỏi về vật.)

• Bạn muốn cái nào? (Nào: dùng để hỏi về sự lựa chọn.)

• Bạn cảm thấy thế nào? (Thế nào: dùng để hỏi về cách thức, trạng thái.)

• Có bao nhiêu người đến dự buổi lễ? (Bao nhiêu: dùng để hỏi về số lượng.)

Phân biệt đại từ trỏ và đại từ để hỏi

Để phân biệt giữa đại từ trỏ và đại từ để hỏi, ta cần hiểu rõ về đặc điểm và cách sử dụng của mỗi loại (nội dung được trích từ SGK lớp 7):

Tổng hợp bài tập về đại từ trong câu (có đáp án)

Nên nhớ, để có thể giải quyết các bài tập về đại từ, cũng như các bài tập tiếng Việt khác, trẻ cũng cần được trang bị thêm nền tảng về các biện pháp tu từ trong tiếng Việt. Dưới đây là tổng hợp các bài tập về đại từ trong câu (có đáp án), bao gồm 5 dạng bài tập khác nhau mà bạn có thể tham khảo:

Dạng 1: Xác định loại đại từ

Bài tập 1: Trong các câu sau, đại từ nào là đại từ nhân xưng, đại từ chỉ định, đại từ phản thân, đại từ nghi vấn, đại từ sở hữu?

a. Cô ấy là người mà tôi yêu nhất.

b. Tôi sẽ đi đây.

c. Tự mình làm thì mới tốt.

d. Ai là người đã gọi cho bạn?

e. Chiếc xe của anh ấy rất đẹp.

Đáp án:

a. Đại từ nhân xưng “cô ấy”

b. Đại từ chỉ định “đây”

c. Đại từ phản thân “tự mình”

d. Đại từ nghi vấn “ai”

e. Đại từ sở hữu “của anh ấy”

Bài tập 2: Trong các câu sau, đại từ nào là đại từ chỉ lượng, đại từ chỉ người, đại từ chỉ vật, đại từ chỉ thời gian, đại từ chỉ địa điểm, đại từ chỉ cách thức, đại từ chỉ nguyên nhân?

a. Tôi có một chiếc xe.

b. Ai đó đã làm vỡ cửa kính.

c. Cái gì đó đã rơi xuống đất.

d. Tôi sẽ đến đó lúc nào đó.

e. Tôi sẽ đi đâu đó.

f. Tôi sẽ làm điều đó như thế nào đó.

g. Tôi không biết tại sao điều đó lại xảy ra.

Đáp án:

a. Đại từ chỉ lượng “một”

b. Đại từ chỉ người “ai đó”

c. Đại từ chỉ vật “cái gì đó”

d. Đại từ chỉ thời gian “lúc nào đó”

Xem thêm : Oppo chính thức ra mắt F5 Youth, phiên bản rút gọn của F5, giá 6,2 triệu

e. Đại từ chỉ địa điểm “đâu đó”

f. Đại từ chỉ cách thức “như thế nào đó”

g. Đại từ chỉ nguyên nhân “tại sao”

Dạng 2: Tìm đại từ trong câu

Bài tập 1: Trong đoạn văn sau, hãy tìm các đại từ và cho biết loại đại từ của chúng:

Có một hôm, tôi đi bộ trên đường thì thấy một em bé đang khóc. Tôi hỏi em bé sao lại khóc, em bé nói là em bị lạc. Tôi liền đưa em bé đến đồn công an. Công an đã tìm được bố mẹ của em bé và trả em bé về cho gia đình.

Đáp án:

Trong đoạn văn trên, có các đại từ sau:

• Đại từ nhân xưng “tôi”, “em bé”, “bố mẹ”, “anh”

• Đại từ chỉ định “đó”

• Đại từ phản thân “mình”

Bài tập 2: Trong câu sau, hãy tìm đại từ và cho biết loại đại từ của nó: “Chiếc xe mà tôi mua rất đẹp.”

Đáp án:

Trong câu trên, có đại từ “mà” là đại từ quan hệ xác định.

Xem thêm:

1. VNguyễn Tất Thành – Ứng dụng giúp xây dựng nền tảng tiếng Việt vững chắc cho trẻ
2. Từ láy là gì? Đặc điểm, tính cách & cách sử dụng từ láy trong tiếng Việt chính xác
3. Từ phức là gì? Đặc điểm, phân loại & cách sử dụng từ phức trong tiếng Việt đúng chuẩn

Dạng 3: Xác định chức năng của đại từ trong câu

Bài tập 1: Trong các câu sau, đại từ nào làm chủ ngữ, tân ngữ, bổ ngữ, trạng ngữ?

a. Cô ấy là người mà tôi yêu nhất.

b. Tôi sẽ đi đây.

c. Tự mình làm thì mới tốt.

d. Ai là người đã gọi cho bạn?

e. Chiếc xe của anh ấy rất đẹp.

Đáp án:

a. Cô ấy là chủ ngữ

b. Đây là trạng ngữ

c. Tự mình là bổ ngữ

d. Ai là chủ ngữ

e. Của anh ấy là bổ ngữ

Bài tập 2: Trong câu sau, đại từ “mà” làm chức năng gì?

“Chiếc xe mà tôi mua rất đẹp.”

Đáp án:

Đại từ “mà” có chức năng bổ ngữ cho câu.

Dạng 4: Thay thế đại từ trong câu

Bài tập 1: Trong các câu sau, hãy thay thế đại từ bằng danh từ:

a. Cô ấy là người mà tôi yêu nhất.

b. Tôi sẽ đi đây.

c. Tự mình làm thì mới tốt.

d. Ai là người đã gọi cho bạn?

e. Chiếc xe của anh ấy rất đẹp.

Đáp án:

a. Cô ấy được thay thế bằng người phụ nữ ấy

b. Đây được thay thế bằng nơi này

c. Tự mình được thay thế bằng bản thân

d. Ai được thay thế bằng người đó

e. Của anh ấy được thay thế bằng thuộc anh ấy

Bài tập 2: Trong câu sau, hãy thay thế đại từ “mà” bằng danh từ: “Chiếc xe mà tôi mua rất đẹp.”

Đáp án:

Đại từ “mà” được thay thế bằng chiếc xe mà tôi đã mua

Dạng 5: Luyện tập tổng hợp

Bài tập: Trong đoạn văn sau, hãy xác định loại đại từ, chức năng của đại từ và thay thế đại từ bằng danh từ:

“Có một hôm, tôi đi bộ trên đường thì thấy một em bé đang khóc. Tôi hỏi em bé sao lại khóc, em bé nói là em bị lạc. Tôi liền đưa em bé đến đồn công an. Công an đã tìm được bố mẹ của em bé và trả em bé về cho gia đình.”

Đáp án:

Trong đoạn văn trên, có các đại từ sau:

• Đại từ nhân xưng “tôi”, “em bé”, “bố mẹ”, “anh”

• Đại từ chỉ định “đó”

• Đại từ phản thân “mình”

Chức năng của đại từ trong đoạn văn trên như sau:

• Đại từ nhân xưng “tôi”, “em bé”, “bố mẹ”, “anh” làm chủ ngữ, tân ngữ, bổ ngữ.

• Đại từ chỉ định “đó” làm trạng ngữ.

• Đại từ phản thân “mình” làm bổ ngữ.

Các đại từ trong đoạn văn trên có thể được thay thế bằng danh từ như sau:

• Đại từ nhân xưng “tôi” được thay thế bằng người kể chuyện

• Đại từ nhân xưng “em bé” được thay thế bằng cô bé

• Đại từ nhân xưng “bố mẹ” được thay thế bằng cha mẹ cô bé

• Đại từ nhân xưng “anh” được thay thế bằng cảnh sát

• Đại từ chỉ định “đó” được thay thế bằng địa điểm ấy

• Đại từ phản thân “mình” được thay thế bằng bản thân

Như vậy, bài viết này đã giúp bạn giải đáp câu hỏi “Đại từ là gì?” một cách chi tiết và toàn diện nhất. Đồng thời, các kiến thức liên quan đến đại từ trong tiếng Việt cũng được Nguyễn Tất Thành trình bày khá rõ ràng. Nếu bạn đang tìm kiếm các giải pháp giáo dục tiếng Việt cho con em của mình, thì đừng bỏ quan VNguyễn Tất Thành – Ứng dụng giúp xây dựng nền tảng tiếng Việt và phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách toàn diện nhất.

Đăng ký tài khoản Ngay Tại Đây để nhận ưu đãi lên đến 40% và nhiều tài liệu học tập miễn phí!

Nguồn: https://truongnguyentatthanh.edu.vn
Danh mục: Giáo dục