Mẫu văn lớp 9: Phân tích khổ 1 của bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh (Sơ đồ tư duy) Dàn ý & 9 mẫu văn lớp 9 hay nhất

Phân tích khổ đầu Sang thu tuyển chọn 9 mẫu hay nhất, kèm theo dàn ý chi tiết và sơ đồ tư duy, giúp các bạn học sinh lớp 9 hiểu rõ hơn về sự thay đổi tinh tế của thiên nhiên và tâm trạng con người trong khoảnh khắc chuyển mùa.

Khổ 1 của bài thơ Sang thu vẽ lên hình ảnh của một mùa thu trên quê hương sống động, tạo cho chúng ta một cảm giác thân thuộc và gần gũi. Mời các bạn đọc cùng Nguyễn Tất Thành để nắm bắt thêm nhiều kiến thức và cải thiện kỹ năng Văn 9.

Đề bài: Phân tích khổ thơ đầu trong bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh.

“Đột nhiên cảm nhận hương ổiPhả vào không khí dịu dàngSương mù bay lượn qua con hẻmThấy như mùa thu đã về’.

Sơ đồ tư duy Phân tích khổ đầu bài thơ Sang thu

Dàn ý phân tích khổ đầu bài thơ Sang thu

a) Bắt đầu bài thơ

• Giới thiệu về tác giả Hữu Thỉnh: Hữu Thỉnh (1942) là một nhà thơ chú trọng vào việc mô tả về con người và cuộc sống thiên nhiên.
• Giới thiệu bài thơ Sang thu: Sang thu (1977) là một tác phẩm xuất sắc của Hữu Thỉnh, nói về vẻ đẹp thuần khiết của mùa thu tại vùng đồng bằng Bắc Bộ.
• Dẫn dắt vấn đề và trích dẫn khổ thơ đầu bài Sang thu: Khổ thơ đầu của bài thơ đã tạo ra những cảm xúc sâu sắc trong người đọc về sự biến đổi tinh tế của thiên nhiên và tâm trạng con người trong thời khắc chuyển mùa.

b) Mở đầu: Phân tích khổ thơ đầu trong bài Sang thu

* Quan điểm 1: Mùa thu được cảm nhận từ những điều vô hình trong tự nhiên.

“Đột nhiên cảm nhận hương ổiPhả vào không khí dịu dàngSương mù bay lượn qua con hẻm’

– “đột nhiên”: biểu hiện sự bất ngờ, kích thích tất cả các giác quan để nhận ra sự thay đổi của mùa thu trong thiên nhiên.

– “Hương ổi”: mùi hương đặc trưng của mùa thu miền Bắc, bắt nguồn từ mùi của trái ổi chín mọng.

– “phả”: động từ mô tả sự lan tỏa, phát ra -> tạo ra mùi hương thơm ngát của ổi chín, lan tỏa trong làn không khí nhẹ nhàng, tinh tế, làm cho không gian trở nên dịu dàng và quyến rũ.

– ‘Sương chùng chình’: những hạt sương nhỏ xíu treo trên cây, di chuyển chậm rãi và nhẹ nhàng, như đang âm thầm chờ đợi -> Hình ảnh này gợi lên tâm trạng thanh bình và êm đềm của mùa thu sớm.

=> Hình ảnh sương chùng chình qua ngõ cùng với mùi hương của ổi trong gió se là biểu tượng của mùa thu yên bình ở nông thôn.

* Luận điểm 2: Cảm nhận ban đầu của nhà thơ về cảnh sang thu.

– Tất cả các từ: “bỗng, phả, hình như” đều thể hiện rõ tâm trạng ngạc nhiên, cảm xúc trước những dấu hiệu đặc biệt của mùa thu:

‘Hình như thu đã về’

+ ‘Hình như’: một chút nghi ngờ, một chút mơ màng không rõ ràng.

-> Đúng là một trạng thái cảm xúc trong khoảnh khắc chuyển mùa. Mùa thu đến nhẹ nhàng, mơ hồ. Câu hỏi như là một lời thông báo nhẹ nhàng về sự xuất hiện của mùa thu.

=> Tác giả cảm nhận tín hiệu của mùa thu đang đến qua nhiều giác quan và cảm nhận tinh tế.

=> Sử dụng tất cả các giác quan: khứu giác, xúc giác và thị giác, nhà thơ nhận biết được những dấu hiệu đặc trưng của mùa thu (“hương ổi”, “gió se” và “sương”).

* Nhận xét về sự độc đáo nghệ thuật của khổ thơ

• Khả năng quan sát tinh tế
• Mô tả sắc nét với những đặc điểm độc đáo
• Thủ pháp tạo hình nhân văn

c) Kết thúc

• Tổng kết giá trị về nội dung và nghệ thuật của khổ thơ đầu Sang thu.
• Ý kiến cá nhân về khổ thơ.

Phân tích khổ đầu Sang thu

Hữu Thỉnh là một nhà thơ nổi tiếng trong văn học Việt Nam. Trong sự nghiệp sáng tác của ông, bài thơ Sang thu được coi là một tác phẩm xuất sắc nhất. Đoạn thơ đầu tiên của bài thơ này là dấu hiệu cho thấy mùa thu đã đến với tác giả.

“Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã về”.

Bốn câu thơ này mang lại cho chúng ta những trải nghiệm sâu sắc về thiên nhiên và dấu hiệu của mùa thu với sự mô tả tinh tế và gợi cảm. Mùa thu đến mà không hề báo trước, khiến nhà thơ bất ngờ khi nhận ra mùi hương của ổi. Động từ “bỗng” thể hiện sự ngạc nhiên của nhà thơ trước sự thay đổi bất ngờ của thiên nhiên và khí hậu. Hương thơm của quả ổi phải đạt đến mức độ đặc trưng, thơm ngon đến mức lan tỏa khắp không gian như vậy. Làn sương như dày hơn, xuống thấp hơn, chậm rãi trôi, như muốn cảm nhận hết sự mát mẻ và dễ chịu của không khí thu. Trong khung cảnh đó, nhà thơ không thể kìm nén được cảm xúc, mơ màng nói lên rằng: ‘Hình như thu đã về’. ‘Hình như’ thể hiện tâm trạng ngạc nhiên và nghi ngờ trước vẻ đẹp của thiên nhiên này.

Bốn câu thơ này, ngắn gọn nhưng đầy tinh tế, thể hiện tài nghệ của tác giả trong việc sử dụng các phương tiện nghệ thuật. Thông qua đoạn thơ này, người đọc có thể cảm nhận được hơn về vẻ đẹp của mùa thu ở một làng quê yên bình và sâu sắc yêu thương vẻ đẹp giản dị của quê hương và đất nước.

Phân tích khổ 1 bài thơ Sang thu

Là con người sinh ra tại quê hương Vĩnh Phúc, Hữu Thỉnh đã để lại trong lòng người dòng thơ đầy cảm xúc, làm rung động tâm hồn nhiều người với chủ đề mùa thu quen thuộc. Mặc dù vậy, giữa ông và các nhà thơ khác vẫn có những nét riêng. Đó là khả năng cảm nhận tinh tế về sự chuyển đổi của thiên nhiên khi chuyển sang mùa thu, được thể hiện qua bài thơ ‘Sang thu’ viết vào năm 1977. Dòng cảm xúc đầu tiên được tái hiện rõ ràng qua khổ thơ đầu tiên:

‘Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã về.’

Đây có thể coi là một khổ thơ đặc biệt và để lại ấn tượng sâu sắc cho mọi người khi đọc ‘Sang thu’. Thiên nhiên thay đổi, mỗi năm có bốn mùa rõ ràng: xuân, hạ, thu, đông. Mỗi mùa đều đã từng được thơ ca Việt Nam đặt chân đến. Tuy nhiên, những nhà thơ vẫn luôn dành sự ưu ái đặc biệt cho mùa thu nhẹ nhàng. Nguyễn Khuyến đã để lại dấu ấn với ba bài thơ: ‘Thu vịnh’, ‘Thu điếu’ và ‘Thu ẩm’. Xuân Diệu, ông hoàng thơ tình, cũng đã truyền đạt tình cảm qua ‘Đây mùa thu tới’, cùng với Lưu Trọng Lư và ‘Tiếng thu’. Mỗi tác phẩm mang lại một cảm nhận, một góc nhìn riêng. Đối với Hữu Thỉnh, mùa thu của ông được mở ra với những nét vẽ đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ:

‘Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió se’

Hương ổi đã trở nên quen thuộc với người dân quê Việt. Tuy quen thuộc nhưng đôi khi lại bị lãng quên, cho đến khi mùa thu đến, bất giác nhận ra. ‘Bỗng’ và ‘phả’, hai từ đặt ở đầu câu như một cặp hoàn hảo, thể hiện tâm trạng của nhà thơ. Có lẽ đó là sự ngạc nhiên, bối rối khi nhận ra tín hiệu của mùa thu? ‘Phả’ như đang khuếch tán hương thơm từ vườn ổi chín, hòa cùng gió se lạnh khô, kích thích khứu giác. Nhà thơ mở lòng để đón nhận bắt đầu nhẹ nhàng của mùa thu ở Bắc Bộ.

‘Sương chùng chình qua ngõ’

Câu thơ như một hình ảnh sống động về mùa thu. Sương di chuyển chậm rãi, như cô gái e ngại. Khung cảnh yên bình, không có vết nứt nào, gợi nhớ về làng quê bình yên, cảnh vật huyền ảo và dân dã.

Có hương ổi, gió se, sương mùa thu nhưng mọi thứ diễn ra rất chậm rãi. Môi trường mơ hồ này khiến người ta cảm thấy lưỡng lự:

‘Hình như thu đã về’

Xem thêm : Khám phá tiềm năng mô hình Joint Venture

Câu thơ dường như là một câu hỏi mà tác giả tự đặt ra để thẩm vấn chính mình: mùa thu đã đến chưa? Từ khi nào, từ đâu? Ông đang đối mặt với sự nghi ngờ. Đó là một phần bối rối tính thi sĩ khi nhìn nhận sự biến đổi của đất trời vào mùa thu.

Khác biệt với Hữu Thỉnh, Xuân Diệu lại có cái nhìn rõ ràng hơn về sự khởi đầu của mùa thu: ‘Đây mùa thu tới, mùa thu tới’. Mặc dù không mạnh mẽ như Xuân Diệu, nhưng sự do dự, lưỡng lự của Hữu Thỉnh lại phản ánh sâu sắc và tinh tế. Từ cảm nhận đó, liệu hương ổi, gió se, sương thu đã trở thành biểu tượng của mùa thu? Mặc dù đã cảm nhận được, nhưng vẫn chưa chắc chắn liệu mùa thu đã đến hoàn toàn hay không.

Khổ thơ chỉ với hai mươi chữ đã để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc về một quê hương ấm áp ở đồng bằng Bắc Bộ. Đồng thời, nó cũng là phát hiện về những dấu hiệu đặc trưng của mùa thu và tâm trạng nghi ngờ, bối rối của nhà thơ.

Phân tích khổ thơ đầu tiên của ‘Sang thu’

‘Sang thu’ là món quà thơ dành cho Mùa Thu của một thi nhân – một nhà thơ yêu mến mùa thu như bao nhà thơ khác – Hữu Thỉnh. Khổ thơ mở đầu thật sự xuất sắc:

‘Bất ngờ cảm nhận mùi hương ổi

Thoang thoảng trong gió seSương lay động qua ngõCó lẽ đã đến mùa thu’.

Những dòng thơ khai mạc đơn giản nhưng đầy bất ngờ:

‘Bất ngờ cảm nhận mùi hương ổi

Thoang thoảng trong gió se’.

‘Bất ngờ’ đại diện cho sự đột ngột, không lường trước. Đặt từ ‘bất ngờ’ ở đầu câu, đầu bài thơ như một cách kích thích tất cả giác quan của chúng ta, buộc phải tỉnh táo để nhận thức mọi sự biến đổi của thiên nhiên. Biến đổi đầu tiên thu hút sự chú ý của nhà thơ là mùi hương đậm đà của trái ổi chín thơm phát ra. Ổi đã bắt đầu chín từ bao giờ và cũng dễ dàng tỏa hương từ bao giờ, nhưng vào thời điểm này hương thơm của ổi mới đủ mạnh để kích thích giác quan của nhà thơ. Mùi thơm đó quá mạnh, quá đậm đà, ngào ngạt, nên ‘thoang thoảng trong gió se’. Ổi phải chín đến đâu, thơm ngon đến đâu mà hương thơm của nó mới đủ mạnh để tạo ra sự lan tỏa như vậy trong không gian. Hương thơm đó lại lan tỏa trong làn gió nhẹ nhàng, mát mẻ. ‘Gió se’ là loại gió nhẹ nhàng, làm mát và khô ráo, đến vào mỗi đầu thu làm lạnh lùng làn da mềm mại của con người. Trước Cách mạng, Xuân Diệu đã từng đưa gió se đến với độc giả với những luồng lạnh có thể gây rùng mình: ‘Những luồng rung rinh run rẩy lá’. Nhưng câu thơ của Hữu Thỉnh lại đem đến mùa thu một cách êm dịu, dễ chịu. Bằng cách miêu tả sương mùa thu, nhà thơ cũng viết một cách duyên dáng: ‘Sương chùng chình qua ngõ’. ‘Chùng chình’ là cố ý làm chậm lại. Kỹ thuật nhân hoá đã biến sương thành những cô bé, cậu bé đáng yêu đung đưa náu mình trong ngõ xóm, chùng chình không muốn tan đi.

Làng quê dẫn dắt bước chân thi nhân từ hương ổi tới gió se… Và khi lạc giữa dòng mây sớm chùng chình, nhà thơ không thể kìm nén nỗi xúc động, ông nhẹ nhàng thì thầm: ‘Có lẽ đã đến mùa thu’. Từ ‘có lẽ’ diễn đạt tâm trạng ngạc nhiên và suy nghĩ sâu sắc của nhà thơ khi nhận ra ‘mùa thu có thể đã về’.

Khổ thơ đầu tiên của bài thơ ‘Sang thu’ mang đậm sự dịu dàng và tinh tế, nó miêu tả những biến đổi tinh tế của tự nhiên và tâm trạng của con người trong khoảnh khắc chuyển mùa từ hạ sang thu, một thời điểm được mong đợi trong năm. Khổ thơ này đã đóng góp quan trọng vào việc tạo nên bài thơ ‘Sang thu’, một tác phẩm thơ thu với vẻ đẹp duyên dáng và tài hoa trong việc thể hiện chủ đề mùa thu quen thuộc của văn học Việt Nam.

Phân tích khổ thơ mở đầu của bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh – Mẫu 1

Năm tháng trôi qua, nhiều thứ đã trở thành quá khứ nhưng những giá trị vẫn tồn tại qua thời gian và tạo nên ấn tượng sâu sắc với thế hệ sau này. Có rất nhiều tác phẩm văn học xuất sắc ở thời điểm đó, nhưng vẫn có những tác phẩm và tác giả để lại ấn tượng mạnh mẽ, như Hữu Thỉnh với bức tranh mùa thu tuyệt vời trong bài thơ Sang thu. Bài thơ bắt đầu bằng những dấu hiệu của mùa thu:

‘Bất ngờ cảm nhận hương ổi

Thoang thoảng trong gió seSương chùng chình qua ngõCó lẽ đã đến mùa thu’.

Mùa thu ở vùng quê luôn gắn liền với hương ổi, một đặc điểm không thể thiếu. Mùa thu đến mà không báo trước khiến nhà thơ giật mình với sự ‘bất ngờ’ khi cảm nhận được hương ổi. Hương ổi không chỉ thoang thoảng trong gió mà còn lan tỏa trong không gian – một cách mạnh mẽ mới trong thơ của Hữu Thỉnh, tạo ra một góc nhìn mới về mùa thu. Bên cạnh hương ổi là gió se, không mang theo hơi nóng như mùa hè mà mát mẻ làm dịu đi lòng người. Làn sương như thấp xuống, trôi chậm như muốn cảm nhận hết không khí mùa thu. Đó là những thứ gần gũi, quen thuộc với mùa thu ở vùng quê, nhưng dưới bút tài của tác giả, chúng trở nên đẹp đẽ, thanh cao và đáng yêu hơn bao giờ hết.

Bức tranh mùa thu được tác giả Hữu Thỉnh vẽ lên bằng những hình ảnh, cảm nhận và trải nghiệm: hương ổi, gió, sương,… điều này là sự hòa quyện của nhiều giác quan khác nhau qua bốn câu thơ ngắn gọn nhưng đủ để độc giả hình dung ra những đặc điểm của mùa thu và bức tranh mùa thu ở quê nhà yên bình như hiện ra rõ ràng hơn, đẹp đẽ hơn.

Đoạn thơ và bài thơ không chỉ đem lại cho người đọc một bức tranh mùa thu giản dị mà còn làm giàu thêm di sản văn học Việt Nam. Nhiều năm đã trôi qua nhưng bài thơ vẫn giữ nguyên giá trị ban đầu và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng nhiều thế hệ độc giả.

Phân tích khổ thơ đầu tiên của bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh – Mẫu 2

‘Sang thu’ là một tác phẩm xuất sắc của Hữu Thỉnh. Khổ thơ mở đầu đã gợi lên trong người đọc những cảm xúc sâu sắc:

‘Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã về’.

Từ “bỗng” đã thể hiện sự bất ngờ của tác giả. Chữ “bỗng” ở đầu bài thơ như kích thích mọi giác quan của độc giả để nhận ra sự thay đổi của trời đất. Hương ổi ngọt ngào đã kích thích giác quan của thi nhân. Ổi phải chín đến nhường nào, thơm ngon đến nhường nào mới tạo ra mùi hương đủ “phả vào trong gió se”.

Mùi hương ấy đã lan tỏa trong cái rét nhè nhẹ của đất trời, tạo nên một hương ổi ngọt ngào, thanh mát. Nhận ra hương ổi giống như một sự khám phá, làm con người cảm thấy ngạc nhiên và mơ hồ.

Phân tích khổ thơ đầu tiên trong bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh tiếp tục mô tả về mùa thu qua hình ảnh: “sương chùng chình qua ngõ”. Sương được cảm nhận như một thực thể có sự vận động chậm rãi. Hình ảnh sương chùng chình qua ngõ kết hợp với hương ổi phả vào gió se là bức tranh mùa thu yên bình.

Thu đã đến được cảm nhận bằng cả khứu giác và thị giác. Câu hỏi “Hình như thu đã về” không phải là một lời khẳng định mà mang tính thâm trầm, kín đáo của người dân thôn quê.

Chỉ bốn câu thơ đã gợi lên nhiều cảm xúc trong lòng người đọc. Bốn câu thơ còn chứa đựng bức tranh thiên nhiên thôn quê khi thu về, khiến đoạn thơ trở nên gần gũi, thân thuộc.

Bằng cách miêu tả tinh tế, Hữu Thỉnh đã giúp độc giả cảm nhận sự thay đổi của mùa thu và khả năng quan sát độc đáo của tác giả. Điều đó đã góp phần làm nên thành công của bài thơ và tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.

Bốn mùa trong thiên nhiên đều mang vẻ đẹp riêng, nhưng mùa thu có thể mang lại nhiều cảm xúc nhất và trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho người nghệ sĩ. Vẻ đẹp của mùa thu đã được Hữu Thỉnh thể hiện rõ nhất qua khổ thơ đầu tiên của bài thơ “Sang thu”.

Hữu Thỉnh, tên thật Nguyễn Hữu Thỉnh, là một nhà thơ có nhiều ảnh hưởng trong văn học Việt Nam. Tác phẩm “Sang thu” thể hiện rõ tinh thần sáng tạo và trải nghiệm sâu sắc của ông.

Nhiều nhà thơ đã dùng hình ảnh biểu tượng để diễn tả mùa thu. Ví dụ, với Xuân Diệu, mùa thu được tượng trưng bằng hình ảnh “mơ phai” của lá dệt trên cây.

Trong thơ ca, nhiều nhà thơ đã sử dụng hình ảnh biểu tượng để diễn tả sự gần kề của mùa thu. Xuân Diệu ví mùa thu bằng hình ảnh “mơ phai” của lá trên cây.

Đây mùa thu lại về, mùa thu lại vềVới sắc mơ phai dệt lá vàng

(Mùa thu lại về)

Với Hữu Thỉnh, mùa thu đến với hương ổi thơm phả vào làn gió đặc trưng của mùa thu, luôn khiến con tim chúng ta xao xuyến:

Bất giác ngửi thấy hương ổiPhả vào trong gió se

Hữu Thỉnh thể hiện sự tài tình trong việc sử dụng ngôn ngữ một cách điêu luyện. Từ “bất giác” bày tỏ sự ngạc nhiên thú vị. Mùa thu đã đến mà không cần báo trước. Qua hai câu thơ với những hình ảnh biểu trưng, Hữu Thỉnh mang đến cho chúng ta cảm nhận sâu sắc về thiên nhiên, với mùi thơm của hương ổi và làn gió se lạnh nhẹ nhàng.

‘Phả’ là động tác mạnh, gợi lên sự bất chợt, diễn tả sự chuyển động nhanh của gió và cảm nhận đột ngột. Hương ổi thơm thoang thoảng, phả vào làn gió se, tạo nên một hình ảnh tinh tế và gần gũi với quê hương miền Bắc. Mùa thu trong thơ Hữu Thỉnh không chỉ là hương ổi và gió se, mà còn là những màn sương sớm:

Sương chùng chình qua ngõ

Xem thêm : Tổng hợp kiến thức về số nguyên tố

Sương được miêu tả như một thực thể hữu hình có sự vận động chậm rãi. Nhà thơ không chỉ cảm nhận mùa thu qua khứu giác và xúc giác, mà còn thông qua thị giác để toàn diện cảm nhận mùa thu. Nghệ thuật nhân hóa và việc sử dụng từ láy tạo ra một bức tranh thu yên bình, thanh bình. Dù đã cảm nhận mùa thu rõ ràng, nhưng nhà thơ vẫn dè dặt khi thốt lên:

Hình như thu đã về

Hai chữ “hình như” tạo ra một cảm giác mơ hồ, mong manh nhưng thực ra lại là một thông báo nhẹ nhàng, ý vị. Mùa thu hiện hữu khắp nơi, thời gian. Với cái nhìn tinh tế của nhà thơ, chỉ với một khổ thơ đã gợi lên biết bao cảm xúc về khoảnh khắc giao mùa, khiến lòng người rung động và ấm áp.

Mùa thu trong thơ của Hữu Thỉnh tràn đầy sâu lắng và dịu dàng, tạo ra một không gian tĩnh lặng, lưu luyến trong lòng người đọc về hình ảnh của một mùa thu ở vùng quê Bắc Bộ. Có một cái gì đó thật êm ái, nhẹ nhàng tỏa ra từ đoạn thơ ấy. Với việc sử dụng ngôn ngữ tinh tế kết hợp với các biện pháp nghệ thuật như nhân hóa, ẩn dụ, “Sang thu” đã thể hiện một phong cách văn chương thanh thoát, nhẹ nhàng, những cảm xúc sâu sắc, đầy nghệ thuật của Hữu Thỉnh khi mô tả thành công khoảnh khắc chuyển mùa của thiên nhiên và những xúc cảm trong lòng con người. Hơn cả khoảnh khắc giao mùa ấy, là một tiếng lòng chân thành của một người con yêu quê hương, luôn hướng về những điều quen thuộc, thân thương nhất, một tiếng thu ấm áp và chân thành.

Phân tích khổ thơ đầu tiên trong bài Sang thu của Hữu Thỉnh – Mẫu 4

Mùa thu, một trong bốn mùa của năm, đã được ghi lại trong nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng. Nó được các nhà thơ ưu tú gọi là nàng Thu. Trong đó có Hữu Thỉnh. Với cái nhìn giản dị và chân thành của mình, Hữu Thỉnh đã tạo nên một Sang thu đầy sự bất ngờ và quyến rũ. Trong đó, đặc biệt là khổ thơ đầu tiên:

“Đột nhiên cảm nhận được hương ổiTruyền qua làn gió se lạnhSương mù lay lẻo bên hiênMùa thu dường như đã về’.

Mùa thu được biết đến như một trong những thời điểm đẹp nhất trong năm. Nó không có ánh nắng chói chang của mùa hè, không sự ẩm ướt của mùa đông hay sự rực rỡ của mùa xuân. Mùa thu mang trong mình một vẻ đẹp bình dị và gần gũi. Nhiều nhà thơ đã tìm đến mùa thu như một điểm dừng chân lý tưởng nhất và thân thuộc nhất, trong số đó không thể không nhắc đến Sang thu của Hữu Thỉnh.

Từ “Bỗng” mở ra ở đầu bài thơ như một cú sốc đầy bất ngờ. Tác giả chọn từ này ở đầu bài thơ với ý đồ nghệ thuật sâu sắc. Trong sự biến đổi của thiên nhiên, tất cả các giác quan đều phải nhún nhường. Mùi hương dịu dàng và tinh tế của quả ổi nổi bật. Mùa thu không chỉ đến qua không gian mà còn bắt đầu từ khứu giác. Không biết mùi hương ổi đã tồn tại từ khi nào và tỏa ra một cách lặng lẽ như thế nào, nhưng vào khoảnh khắc này, nó trỗi dậy, đánh thức sự biến đổi của không gian và giác quan của thi nhân. Hương thơm ấy mạnh mẽ đến nỗi phả vào gió se. Mùi thơm đó quyến rũ, nồng nàn đến mức có thể lan tỏa trong một không gian rộng lớn như vậy.

Gió se ở đây là gió se lạnh heo may vào đầu mùa thu, khiến cho cánh tay có làn da gai góc. Trong khi nhà thơ Xuân Diệu đã sử dụng những từ ngữ mạnh mẽ để miêu tả luồng gió se “Những luồng run rẩy rung rinh lá”. Thì gió thu trong thơ Hữu Thỉnh lại dịu dàng và êm ái hơn nhiều. Để miêu tả về làn sương thu, nhà thơ cũng sử dụng những từ ngữ rất tinh tế:

“Sương chùng chình qua ngõHình như thu đã về”

Từ “chùng chình” mang đến hình ảnh đầy cảm xúc. Chùng chình ở đây có ý nghĩa là chậm chạp, như những đứa trẻ tinh nghịch trốn trong ngõ, chùng chình không muốn lộ diện.

Qua cách thức này, nhà thơ đưa ra một nhận định mơ hồ “hình như thu đã về”. Từ “hình như” thể hiện một sự khẳng định mơ hồ không chắc chắn. Nhà thơ cũng cảm nhận được sự thay đổi đột ngột của thời gian và không gian. Trong khoảnh khắc đổi mới lớn lao đó, thi nhân vẫn còn bao bọc bởi sự huyền ảo và sự bồi hồi trong lòng.

Có thể nói khổ thơ đầu tiên trong bài Sang thu là một cảm nhận vô cùng nhạy cảm của nhà thơ về sự thay đổi của thiên nhiên. Khổ thơ đã tạo ra một điểm nhấn độc đáo, một nét đặc trưng trong những dòng thơ miêu tả về vẻ đẹp tinh tế và quyến rũ nhất của mùa thu.

Phân tích khổ thơ đầu tiên trong bài Sang thu của Hữu Thỉnh – Mẫu 5

Hữu Thỉnh là một nhà thơ tài năng, ông chuyên sâu trong việc viết về con người và cuộc sống thiên nhiên. ‘Sang thu’ là một tác phẩm tiêu biểu về mùa thu của ông. Bài thơ không chỉ mô tả vẻ đẹp của thiên nhiên mùa thu mà còn lồng ghép hình ảnh của con người trước mùa thu cuộc đời.

“Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã về’.

Sự biến đổi của thiên nhiên khi chuyển sang mùa thu hoặc dấu hiệu của mùa thu (làn gió se) mang theo ‘hương ổi’ khiến nhà thơ bất ngờ, ngẩn ngơ và xao xuyến trước vẻ đẹp của tự nhiên trong khoảnh khắc chuyển mùa (‘bỗng’, ‘hình như’).

Nhà thơ đã cảm nhận được những biến đổi trong không gian khi sang thu thông qua nhiều giác quan và sự nhạy cảm tinh tế. ‘Hương ổi’ lan tỏa vào không gian, phả vào gió se, động từ ‘phả’ là nét đặc biệt của hương ổi, mùi hương ổi lan tỏa vào gió trong một không gian rộng lớn. ‘Sương đầu thu’ nhẹ nhàng lan tỏa, chuyển động chầm chậm ở ngõ xóm, tác giả đã sử dụng nghệ thuật nhân hóa rất đặc sắc qua động từ ‘chùng chình’. ‘Dòng sông’ trôi thanh thản tạo nên vẻ êm dịu của thiên nhiên; những cánh chim vội vã cất cánh, tác giả đã sử dụng nghệ thuật nhân hóa kết hợp với nghệ thuật đối lập và các từ ngữ tinh tế đã mở ra một không gian rộng lớn, thoáng đãng.

Cảm giác của sự chuyển mùa được diễn tả một cách thú vị qua đám mây mùa hạ ‘vắt nửa mình sang thu’, đây là hình ảnh sáng tạo, độc đáo và tạo nét riêng cho tác phẩm. Có lẽ mùa thu đang đến gần khi đám mây mùa hạ bắt đầu chuyển mình. Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, nhưng nhạt dần. Những cơn mưa cũng dần dần kết thúc, tiếng sấm cũng không còn gây bất ngờ. Tác giả sử dụng từ ngữ rất tinh tế thông qua từ ‘vẫn còn bao nhiêu’, ‘dần dần’, ‘cũng bớt’. Hình ảnh sương thu chùng chình ở ngõ xóm khiến con người bâng khuâng trước mùa thu của cuộc đời.

Khi sang thu, tiếng sấm bất ngờ cũng dần dần bớt đi. Có thể hiểu hình ảnh của hàng cây già không còn bị bất ngờ, giật mình bởi tiếng sấm. Với hình ảnh này, nhà thơ muốn truyền đạt suy tư của mình: Khi con người đã trải qua nhiều thử thách, họ cũng trở nên vững vàng hơn trước những sóng gió của cuộc đời.

Với cách sử dụng từ ngữ độc đáo, cảm nhận tinh tế sâu sắc, hình ảnh thơ đẹp, ngôn ngữ tinh tế êm đềm. Sang thu thể hiện cảm nhận tinh tế của những biến đổi nhẹ nhàng trong khoảnh khắc chuyển mùa từ hạ sang thu của miền Bắc. Thông qua đó, thể hiện tình yêu của tác giả với thiên nhiên gắn bó với quê hương và triết lý về con người và cuộc sống.

Sang thu là một bài thơ xuất sắc về thời điểm chuyển mùa từ cuối hạ sang đầu thu. Bài thơ không chỉ thể hiện tài năng và cảm nhận tinh tế về tình yêu, mà còn thể hiện tình cảm của nhà thơ với thiên nhiên mùa thu. Đọc bài thơ, chúng ta càng yêu mùa thu, tình cảm sâu sắc hơn với quê hương.

Phân tích khổ đầu bài Sang thu của Hữu Thỉnh – Mẫu 6

Trong dòng thơ cách mạng của Việt Nam, Hữu Thỉnh là một tiếng thơ độc đáo. Ông sinh ra ở vùng quê Vĩnh Phúc, gia nhập quân đội năm 1963 rồi trở thành một cán bộ văn hóa, tuyên truyền trong quân đội. Sáng tác của ông chủ yếu xoay quanh cuộc sống nông thôn, về mùa thu quê hương. Trong đó, bài thơ Sang thu được ông sáng tác vào năm 1977, được in trong tập thơ ‘Từ chiến hào đến thành phố’. Bài thơ đã diễn đạt rất tinh tế sự biến đổi của thiên nhiên từ cuối hạ sang đầu thu, từ đó, thể hiện tình yêu sâu đậm của tác giả với thiên nhiên, với quê hương của mình. Khổ đầu bài thơ mở ra một không gian bình dị mà huyền ảo của buổi giao mùa:

‘Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã về…’

Khổ thơ đầu tiên này nằm trong cấu trúc thể thơ 5 chữ, gồm ba khổ thơ ngắn gọn, như ba bức tranh tinh tế về khoảnh khắc sang thu. Trong đó, bức tranh đầu tiên là những rung cảm tinh khôi nhất của con người trước vẻ đẹp của thiên nhiên trong buổi chuyển mùa.

‘Bỗng nhận ra hương ổi’ – Câu thơ như một lời thốt lên đầy cảm xúc và bất ngờ của nghệ sĩ trước một phát hiện đặc biệt. Phát hiện này được nhận biết thông qua khứu giác. Đó là một mùi hương trong không gian, ‘hương ổi’! Tuổi thơ của tác giả chắc chắn liên kết với mùi hương ngọt ngào này. Khi mùa thu đến, cũng là lúc mùa ổi chín, trên những cánh đồng ổi của quê hương Vĩnh Phúc, quả bắt đầu chín ngọt, hương thơm lan tỏa khiến trái tim người ta hân hoan hơn. Viết về mùa thu, có nhiều tác phẩm thơ khác nhau, với những cảm nhận đa dạng, và với Hữu Thỉnh, ông mang vào thơ mình những điều thực sự, đẹp đẽ về quê hương. Trong nốt nhạc mở đầu của bài ca Sang thu này, từ ‘bỗng’ cũng đóng vai trò quan trọng. Từ này khởi đầu câu thơ, cũng là từ thể hiện sự đột ngột, như lời chào đón hương ổi thân thương đang trở lại cùng mùa thu… Chỉ với một câu thơ ngắn gọn, thi nhân đã mang lại một không gian ngát hương và những cảm xúc đầu tiên đầy xao xuyến.

Bút pháp thơ tài hoa của Hữu Thỉnh trong khổ thơ đầu còn được bộc lộ trong cách dùng từ của ông: ‘Phả vào trong gió se’. Động từ phả xuất hiện để tả mùi hương ổi chín đang chiếm lấy không gian. Phả có nghĩa là nồng nàn, là đậm đà khi mùi hương đặc trưng của mùa thu ùa đến. Qua động từ này, người đọc cảm nhận được một cách rõ ràng hương ổi. Đặc biệt khi nó quấn quýt với ngọn ‘gió se’. Đến đây thì phong cảnh thiên nhiên lại được chuyển qua cảm nhận bằng một giác quan khác, là xúc giác: khí trời mát mẻ, ngọn gió heo may đem cái se sắt từ đâu về đây. Thời tiết dịu đi sẽ khiến tâm hồn con người lắng đọng mà thưởng thức hương thu. Và ta như thầm hỏi rằng: hương ổi đem ngọn gió se lạnh về, hay là gió thu giục ổi mau chín thơm trên cành. Hữu Thỉnh đã vừa đặc tả được hương thơm, vừa gợi ra biến chuyển thời tiết, đó là tính đa nghĩa và biểu cảm trong thơ ông, một nhà thơ rất thành công khi viết về những nét đẹp làng quê.

Nói đến thu sang, thì dấu hiệu của đất trời còn ở những làn sương nhẹ nhàng:

Sương chùng chình qua ngõ.

Mỗi buổi sáng sớm, hay khi chiều buông, phong cảnh xóm làng đột nhiên trở nên mờ ảo, bởi đó là lúc sương mù bao phủ, giăng mắc trên những khu vườn, những hàng rào, cánh đồng hay dòng sông, tạo nên vẻ đẹp huyền diệu tuyệt vời, lay động lòng người với bao suy tư, xúc cảm. Từ láy ‘chùng chình’ ít khi thấy xuất hiện trong thơ để tả cảnh vật. Thì ở đây nhà thơ đã đặt nó vào ngữ cảnh câu thơ tả thu sang, để nhân hóa màn sương kia. Sương như ngập ngừng, chậm rãi, nửa muốn đến, nửa không, giống như những bước chân đầu tiên của nàng thu ngập ngừng, e thẹn. Thử liên hệ trong thơ ca Việt Nam, khoảnh khắc giao mùa từ hạ sang thu cũng từng được nhiều nhà thơ miêu tả. Trong đó, nhà thơ Xuân Diệu cũng từng viết:

Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơNon xa khởi sự nhạt sương mờ…

(Đây mùa thu đến)

Hai nhà thơ gặp nhau trong cảm xúc thu, với áng sương mờ bắt đầu giăng phủ lên cảnh vật, khiến tâm hồn thi sĩ tràn đầy những ưu tư man mác. Bởi mùa thu vốn là mùa của thơ ca, mùa của nhớ nhung và hoài cảm. Và bức tranh thu đẹp từng khoảnh khắc trong những nét bút của người nghệ sĩ yêu thiên nhiên.

Thế đấy, với hương ổi, với gió se, với sương mờ… nhà thơ đã khắc họa những biến chuyển tinh tế nhất của bức tranh thiên nhiên trong thời khắc chuyển mùa. Và trong niềm xao xuyến, ông lại hạ xuống một câu hỏi tu từ như đoán định:

Hình như thu đã về…

Đã gọi là câu hỏi tu từ thì chẳng cần câu trả lời, bởi bản thân câu hỏi đã là lời khẳng định, là tiếng trả lời. Sự tinh tế của Hữu Thỉnh thể hiện trong cách dùng từ ‘Hình như’, bởi vì thu chưa hẳn đã đến đâu. Đây chỉ là những dấu hiệu đầu tiên. Mùa hạ vẫn đang hiện diện, nhưng dấu chân mùa thu thì dần rõ nét. Nhấn mạnh cái ý chuyển mùa này, nhà thơ giúp cho người đọc hiểu sâu thêm ý thơ vốn rất đẹp của ông.

Bài thơ Sang thu và đặc biệt là khổ thơ đầu đã sử dụng thể thơ năm chữ với một lối viết rất tinh tế và cẩn thận đến từng từ ngữ. Hình ảnh thơ dù giản dị nhưng vẫn gợi lên sự xúc động trong lòng người. Bức tranh về phong cảnh đã được nhà thơ mô tả bằng ngôn từ tinh tế, khiến chúng ta yêu thêm quê hương trong mùa thu sắp đến.

Khúc đầu của bài thơ Sang thu là một nhịp điệu mở đầu cho một bản tình ca về mùa thu. Dù chỉ ngắn gọn nhưng lại đầy ý nghĩa: Hữu Thỉnh đã mô tả sự chuyển biến của đất trời từ hạ sang thu, với sự ngỡ ngàng và cảm xúc bâng khuâng trong khoảnh khắc giao mùa. Sự tinh tế trong cảm nhận và tình yêu thiên nhiên không chỉ hiện rõ trong khúc đầu này, mà còn là chủ đề chính của cả bài thơ này.

Nguồn: https://truongnguyentatthanh.edu.vn
Danh mục: Blog