Biện pháp tu từ tương phản là gì? Đặc điểm, tác dụng & cách phân loại

Biện pháp tu từ tương phản là một công cụ nghệ thuật gợi, được sử dụng rộng rãi trong ngôn ngữ nhằm tạo ra sự đối lập, tương phản giữa các yếu tố nhằm làm nổi bật ý nghĩa và khơi gợi cảm xúc. và thu hút sự chú ý của người đọc. Vậy có bao nhiêu loại kỹ thuật tương phản? Khi sử dụng biện pháp tu từ này chúng ta cần chú ý điều gì? Hãy cùng Nguyễn Tất Thành tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau nhé!

Hùng biện tương phản là gì?

Dưới đây là các khái niệm, đặc điểm và ví dụ chi tiết minh họa cho biện pháp tu từ đối chiếu mà bạn nên biết.

Bạn đang xem: Biện pháp tu từ tương phản là gì? Đặc điểm, tác dụng & cách phân loại

Khái niệm tương phản tu từ

Sự tương phản là một biện pháp tu từ sử dụng các yếu tố đối lập để làm nổi bật ý tưởng và cảm xúc của tác giả. Biện pháp này có thể được sử dụng ở nhiều cấp độ khác nhau như: Từ, hình ảnh, câu, đoạn văn,…

Đặc điểm của biện pháp tu từ tương phản

Biện pháp tu từ đối lập có những đặc điểm cơ bản sau:

• Sự tương phản: Đây là đặc điểm cơ bản nhất của thuật hùng biện tương phản. Các yếu tố được sử dụng trong biện pháp này phải trái ngược nhau về hình thức hoặc nội dung.

• Mục đích: Biện pháp tu từ đối lập dùng để làm nổi bật ý tưởng, cảm xúc của tác giả. Nhờ sự tương phản mà nội dung được thể hiện trở nên ấn tượng, sâu sắc và dễ hiểu hơn.

• Hiệu quả: Biện pháp tu từ tương phản giúp câu văn, đoạn văn trở nên sinh động, hấp dẫn, tạo ấn tượng mạnh cho người đọc.

Ví dụ về thuật hùng biện tương phản

Một số ví dụ cụ thể minh họa các thiết bị tu từ tương phản bao gồm:

1. Tương phản về hình thức:

• “Trắng đen trộn lẫn” (Tương phản từ ngữ)

• “Bắc thang vàng vỗ tay vang dội/ Dưới Long Tuyền máu chảy như sông” (Âm thanh tương phản)

• “Khi thuyền về em có nhớ bến không? Bến kiên nhẫn đợi thuyền” (Tương phản về ngữ pháp)

2. Tương phản về nội dung:

• “Trinh tiết đáng giá ngàn vàng/ Hơn cả ngọc trai, đá vàng, kim cương” (Logic tương phản)

• “Tiếc thay! Một ngày xuân hoang vắng/ Khắp mênh mông/ Thuyền về có nhớ bến không? Bến kiên nhẫn đợi thuyền” (Tương phản cảm xúc)

• “Sóng núi vẫy lại/Nước lũ chồng chất, ngập thuyền thuyền”. (Sự tương phản giữa hành động của Sơn Tinh và cơn thịnh nộ của thiên nhiên)

Cần lưu ý việc sử dụng biện pháp tu từ đối lập cần phải phù hợp với nội dung và mục đích của tác phẩm. Tránh lạm dụng lối hùng biện tương phản vì có thể gây nhầm lẫn, nhầm lẫn cho người đọc.

Tác dụng của các biện pháp tu từ tương phản

Biện pháp tu từ đối lập có nhiều tác dụng quan trọng trong việc thể hiện nội dung, nghệ thuật của văn bản. Một số tác dụng chính có thể bao gồm:

• Làm nổi bật ý tưởng, cảm xúc của tác giả: Biện pháp tu từ tương phản giúp tác giả nhấn mạnh những điểm quan trọng, những điều muốn truyền tải tới người đọc.

• Tạo ấn tượng mạnh cho người đọc: Biện pháp tu từ tương phản giúp người đọc dễ dàng nhận ra sự khác biệt giữa các yếu tố được so sánh, từ đó tạo ấn tượng sâu sắc trong tâm trí.

• Giúp câu văn, đoạn văn trở nên sinh động, hấp dẫn: Tu từ đối lập giúp câu văn, đoạn văn trở nên sinh động, hấp dẫn hơn, tránh sự đơn điệu, nhàm chán.

• Làm cho nội dung thể hiện rõ ràng, sâu sắc: Tu từ đối lập giúp người đọc hiểu rõ hơn nội dung thể hiện, từ đó cảm nhận được chiều sâu của tác phẩm.

Phân loại các biện pháp tu từ tương phản

Biện pháp tu từ đối lập là một trong những biện pháp tu từ được sử dụng phổ biến trong văn học và đời sống. Phương pháp này sử dụng các yếu tố tương phản để làm nổi bật ý tưởng, cảm xúc của tác giả. Vì vậy, chúng ta có thể phân loại các biện pháp tu từ tương phản theo hai cách:

1. Phân loại theo vị trí các yếu tố tương phản:

• Xem thêm : [Tổng hợp] Bài tập tiếng anh cho người mất gốc từ cơ bản đến nâng cao

  Sự tương phản trong câu: Các yếu tố tương phản xuất hiện trong cùng một câu. Ví dụ: “Thời tiết hôm nay nắng trong trẻo, mây trắng bồng bềnh như cánh hoa bông”. (Sự tương phản giữa “nắng giòn” và “mây trắng”).

• Sự tương phản giữa các câu: Các yếu tố tương phản xuất hiện trong các câu khác nhau. Ví dụ: “Bên kia sông Đuống đầy khói/ Chợ Rồng sập, lửa cháy”. (Sự tương phản giữa hai bờ sông).

2. Phân loại theo mức độ tương phản:

• Tương phản hoàn toàn: Các yếu tố tương phản hoàn toàn đối lập nhau. Ví dụ: “Lời trinh tiết đáng giá ngàn vàng/ Hơn ngọc trai, đá vàng, kim cương” (Bài hát).

• Độ tương phản tương đối: Các yếu tố tương phản chỉ đối lập nhau một chút. Ví dụ: “Tiếc thay! Một ngày xuân hoang vắng/ Bốn bề rộng lớn/ Thuyền về có nhớ bến không? Bến kiên nhẫn đợi thuyền” (Bài hát).

Lưu ý: Việc phân loại các biện pháp tu từ đối lập chỉ mang tính tương đối, có thể có sự chồng chéo giữa các loại.

Phân biệt biện pháp tu từ đối lập và đối lập

Mời các bạn cùng Khỉ khám phá những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai biện pháp tu từ tương phản và đối lập.

Như nhau:

• Cả hai đều sử dụng các yếu tố tương phản: Cả hai biện pháp tu từ tương phản và đối lập đều sử dụng các yếu tố trái ngược nhau để tạo hiệu ứng biểu cảm.

• Mục đích sử dụng: Cả hai phương pháp đều có thể dùng để làm nổi bật ý tưởng, cảm xúc, tạo ấn tượng mạnh với người đọc, giúp câu văn, đoạn văn trở nên sinh động, hấp dẫn.

Khác biệt:

Xem thêm:

1. VNguyễn Tất Thành – Ứng dụng giúp xây dựng nền tảng tiếng Việt vững chắc cho trẻ em
2. Biện pháp tu từ cường điệu: Sức mạnh của nghệ thuật miêu tả trong văn học!

Bài tập sử dụng các biện pháp tu từ tương phản

Đề bài: Viết một đoạn văn khoảng 10 câu sử dụng biện pháp tu từ đối lập để nêu bật vẻ đẹp của quê hương em.

Gợi ý:

• Giới thiệu: Giới thiệu quê hương em.

• Thân bài: Dùng biện pháp tu từ đối lập để miêu tả phong cảnh quê hương em:

• Sự tương phản giữa khung cảnh xưa và nay.

• Sự tương phản giữa các khung cảnh ở hai thời điểm khác nhau trong ngày (sáng, trưa, chiều, tối).

• Sự tương phản giữa khung cảnh ở hai địa điểm khác nhau ở quê hương (làng, thị trấn).

• Kết bài: Nêu cảm nghĩ của em về quê hương.

Ví dụ:

Quê hương tôi là một ngôi làng nhỏ yên bình. Nơi đây không có những tòa nhà cao tầng hay những con đường rộng rãi như thành phố nhưng lại mang vẻ đẹp độc đáo, bình dị không thể tìm thấy ở nơi nào khác.

Trước đây quê tôi còn nghèo lắm. Đường làng nhỏ, lầy lội, đầy ổ gà. Những ngôi nhà đơn sơ, mái tranh đơn sơ. Nhưng bây giờ quê hương tôi đã thay đổi rất nhiều. Đường đã được bê tông hóa, rộng rãi, sạch sẽ. Nhà được xây dựng kiên cố, rộng rãi.

Buổi sáng quê hương tôi thật yên bình. Sương mỏng nhẹ nhàng ôm lấy cánh đồng lúa vàng. Tiếng chim hót líu lo trên cành cây. Buổi trưa, nắng vàng rực rỡ phủ khắp bản làng. Những con đường vắng lặng, chỉ có tiếng ve kêu. Buổi chiều, khi mặt trời bắt đầu lặn, bầu trời nhuộm một màu đỏ rực rỡ. Những tia nắng vàng óng ánh xuyên qua từng kẽ lá tạo nên một khung cảnh vô cùng lãng mạn. Đêm về, quê hương tôi lại trở nên yên tĩnh. Ánh trăng sáng chiếu sáng cả làng.

Quê hương tôi nghèo nhưng vô cùng đẹp và yên bình. Tôi yêu quê hương bằng cả trái tim.

Như vậy, tu từ đối lập là một công cụ nghệ thuật hữu hiệu, góp phần làm cho ngôn ngữ trở nên sinh động, hấp dẫn và biểu cảm hơn. Hy vọng những thông tin mà Khỉ chia sẻ ở trên sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về loại thiết bị tu từ thú vị này.

Nguồn: https://truongnguyentatthanh.edu.vn
Danh mục: Giáo dục